II Kongres Polskiej Rachunkowości o rachunkowości i zawodzie księgowego w dobie globalizacji i cyberprzestępczości

W II Kongresie Polskiej Rachunkowości, który odbędzie się pod honorowym patronatem Ministerstwa Finansów w dniach 5-6 czerwca 2017 r. w Teatrze Polskim w Warszawie, wezmą udział przedstawiciele władz państwowych, członkowie Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, księgowi, biegli rewidenci oraz goście z zagranicy.

Księgowy patriotą swojej firmy

„Dzisiaj księgowy jest całkiem nieźle uposażony, jego ranga społeczna niewątpliwie się poprawiła, a to, że żyjemy w dobie komputerów i Internetu, powoduje, że praca stała się o wiele łatwiejsza i przyjemniejsza, bo mniej się robi, a więcej myśli” - ocenił w rozmowie z Centrum Prasowym PAP dr Zdzisław Fedak, wiceprzewodniczący Rady Naukowej SKwP i redaktor miesięcznika „Rachunkowość”. Nestor polskiej rachunkowości od ponad 65 lat przedstawia na łamach czasopisma aktualne zagadnienia dotyczące księgowości, podatków i rewizji finansowej.

Według niego księgowi powinni sobie życzyć, aby postęp zmierzał w kierunku umocnienia wysokiej pozycji społecznej zawodu oraz coraz lepszego uposażenia „jako wyrazu docenienia kwalifikacji i potrzeby istnienia tego zawodu”. Ważny jest także rozwój technologii, czyli „tego wszystkiego za pomocą czego ten zawód jest wykonywany” - dodał. Zwrócił jednak uwagę, że „nic nie przychodzi samo, a dzisiaj księgowy bardziej powinien patrzeć w przyszłość swojej firmy, być jej patriotą”, jednak według niego „nie wszystko zmierza w tym kierunku”, odnosząc się do coraz popularniejszego zlecania firmom zewnętrznym obsługi księgowej.

Outsourcing usług księgowych - więcej miejsc pracy, ale…

Dr Zdzisław Fedak wskazał na coraz powszechniejsze zjawisko korzystania z szybkiej komunikacji i outsourcing, czyli usługowe prowadzenie ksiąg przez centra obliczeniowe i podobne organizacje.

„Z jednej strony to jest plus, bo powstają u nas filie zagranicznych koncernów i obsługujemy z Polski cały świat, ale z drugiej strony to oznacza, że coraz rzadziej będzie można spotkać Rzeckiego lub Wokulskiego, czy też ‘księgowych-patriotów’, bo to będzie robiła usługowa firma z zewnątrz” - ocenił nestor polskiej księgowości. W jego ocenie sytuacja ta prowadzić może do odhumanizowania działalności, ponieważ „trudno, żeby biuro rachunkowe utożsamiało się z dwudziestoma klientami”. Wskutek tego księgowy „przestaje widzieć sens swojej pracy jako służenie firmie” - przestrzegał dr Fedak, gdyż - jak podkreślił - „podstawowa wartość pracy księgowego sprowadza się nie do tego, żeby zaksięgować i przygotować sprawozdanie finansowe, tylko żeby odczytać to, co z niego wynika. Jeżeli będzie to robił ktoś inny, to księgowym zostanie robota głupiego”.

Taka degradacja księgowych może być jego zdaniem „ślepą uliczką” również dla zarządów firm, gdyż w wielu sytuacjach może im zabraknąć kompetentnych doradców, którzy nie tylko potrafią szybko „odczytać” sprawozdania, ale także je zinterpretować i na bieżąco doradzać. Na szczęście w wielu firmach księgowi taką właśnie pełnią rolę.

Księgowy zawsze będzie miał przewagę nad automatem

Całkowitego odhumanizowania procesu pracy księgowych nie obawia się dr Katarzyna Zasiewska, główna księgowa i wykładowca SKwP. Według niej rozwój nowych technologii i automatyzacja niektórych procesów jedynie wspierają pracę księgowego.

„Doświadczony księgowy posiadający głęboką, specjalistyczną wiedzę, moim zdaniem, zawsze będzie pożądanym pracownikiem, będzie doradcą zarządu, doradcą biznesu” - powiedziała dr Zasiewska w rozmowie z CP PAP. Dodała, że nowoczesne technologie nigdy nie zastąpią intuicji i doświadczenia księgowego. Zwróciła też uwagę, że praca księgowego wymaga „prowadzenia różnych wątków jednocześnie i analizowania zdarzeń z wielu różnych punktów widzenia”.

Wiedza interdyscyplinarna

Od księgowego oczekuje się teraz interdyscyplinarnej wiedzy, m.in. z rachunkowości, prawa podatkowego i prawa pracy. Konieczna jest również umiejętność analizowania danych i perspektywiczne myślenie.

„Oczywiście współczesny księgowy musi podążać za zmieniającym się światem, a oprócz otwartego umysłu i szerokiej wiedzy musi biegle posługiwać się komputerem, nowoczesnymi programami do księgowania, fakturowania, co jest po prostu faktem we współczesnej gospodarce” - zauważyła. W jej ocenie nie zmieni się pozycja księgowego, który „rzeczywiście posiada szeroką wiedzę”. Jego rola w zarządzaniu przedsiębiorstwem nadal będzie doceniana.

W związku z tym dr Zasiewska nie obawia się dużych centrów rachunkowych, w których wiele procesów odbywa się automatycznie.

Rola księgowego za 10 lat

„W dużych korporacjach to właśnie główny księgowy, jako osoba, która nadzoruje pracę całego zespołu księgowych, a najczęściej całego pionu finansowego, bardzo często jest zatrudniony na stanowisku członka zarządu, gdyż doskonale orientuje się w działaniach firmy. A mając wiedzę z zakresu zarządzania, może skutecznie wspomagać przedsiębiorstwo właśnie od strony finansowej” - stwierdziła Katarzyna Zasiewska.

Jednocześnie wskazała na rosnące zapotrzebowanie na księgowych myślących kreatywnie, którzy są coraz bardziej „uwalniani” od konieczności żmudnego prowadzenia ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości. Tę rolę przejmują już m.in. jednolite pliki kontrolne.

Nawiązując do przesłania II Kongresu Polskiej Rachunkowości, dr Zasiewska oceniła, że pod wieloma względami może być przełomowy. Będzie też ukierunkowany na praktyczną stronę rachunkowości i konsultacje z przedsiębiorcami i menedżerami.

„Poza dyskusją na temat prawnych regulacji i nauki rachunkowości skupimy się na zarządzaniu firmami i będziemy słuchać przedsiębiorców, którzy określą swoje oczekiwania wobec zawodu księgowego” - powiedziała. W ten sposób kongres może pokazać „zupełnie inną stronę, jeżeli chodzi o rachunkowość”.

Dr Zasiewska zwróciła uwagę, że II KPR odbywa się w momencie szczególnym, gdyż 9 czerwca obchodzony jest Dzień Księgowego, a w 2017 roku przypada 110. rocznica powstania społeczno-zawodowej organizacji polskich księgowych. Mimo historycznych akcentów spotkanie będzie, jej zdaniem, ukierunkowane przede wszystkim na wskazywanie przyszłości rachunkowości w zmieniającej się gospodarce.

„Najważniejszą funkcją płynącą z rachunkowości jest funkcja informacyjna, a skoro świat się zmienia, to i księgowość zmienia się w tym zakresie. Informacja dostarczana do szerokiego kręgu użytkowników zawiera coraz mniej danych historycznych, a coraz bardziej jest ukierunkowana na przyszłość, na określenie tendencji, analizę zjawisk oraz ich skutków właśnie w przyszłości” - stwierdziła wykładowczyni SKwP i zaprosiła do wysłuchania zwłaszcza ostatniego panelu podczas Kongresu, który będzie dotyczył „Rachunkowości i zarządzania przedsiębiorstwem w praktyce”. Jego moderatorami będą dr Katarzyna Zasiewska i prof. Jan Turyna.

Nie ma ucieczki przed robotyzacją w księgowości

Przewodniczący Rady Naukowej SKwP prof. Zbigniew Luty uważa, że rachunkowość zmierza przede wszystkim do automatyzacji, a nawet robotyzacji, gdzie maszyny będą przejmowały weryfikację dokumentów.

„Maszyny będą podejmowały decyzje co do dekretacji księgowania, a rola człowieka będzie sprowadzona do interpretacji tylko w sytuacjach wątpliwych i niejasnych” - stwierdził prof. Luty w rozmowie z CP PAP. Jego zdaniem, świat zmierza właśnie w tym kierunku.

„Podbijamy kosmos, samochody zaczynają jeździć same - bez kierowców, więc trzeba to dostrzegać i nie ma przed tym ucieczki” - powiedział. Zaznaczył przy tym, iż wcale to nie musi oznaczać, że człowieka da się wszędzie zastąpić. Dostrzegł również niedostępne dla maszyn obszary, m.in. w „pomiarze dokonań i wycenie wartości”.

Otóż - jak wyjaśnił - z punktu widzenia historii rachunkowości wycena zawsze była „precyzyjna”, gdyż były „ściśle określone ceny zakupu, koszty wytworzenia”, więc była „precyzja liczenia”. Tymczasem obecne standardy międzynarodowe, ale i ustawa o rachunkowości, wprowadzają bardzo szeroko tzw. wartość godziwą, oszacowanie, czy prawdopodobieństwo wystąpienia. „Takie elementy rozmyte, nie do końca określone w swojej interpretacji pojęciowej, skierowane są na zaspokojenie oczekiwań inwestorów” - zauważył.

Kolejnym problemem w rachunkowości, zarezerwowanym według niego raczej wyłącznie dla człowieka, jest tzw. wycena intuicji.

„Jeżeli mam przedsiębiorstwa start-upy, gdzie jest wizja pewnego biznesu w przyszłości, i taki start-up chce być finansowany w technologii crowdfoundingu (finansowanie społecznościowe - red.), to jak wycenić taki start-up jako podmiot, w sytuacji gdy tam nie ma żadnego majątku, tyko pomysł?” - pytał prof. Zbigniew Luty. Tutaj nieodzowne są dalsze prace naukowców, którzy już próbują „wycenę intuicji” rozpoznać, opisać, zdefiniować i - jak zauważył - w przyszłości „być może podadzą algorytmy wyceny”.

Prof. Zbigniew Luty wskazał również na „wirtualne wartości” w sprawozdaniach zarządów przedsiębiorstw. Takie wartości - jak powiedział - „istnieją na kontach księgi głównej, będą ujawnione w bilansie, przepływach pieniężnych, wyniku finansowym, ale nigdy nie będą pokryte pieniężnie”. Według niego jest to kolejny problem, z którym należy się zmierzyć.

„Wymyślono już system analiz dokumentów finansowych o nazwie Big Data, gdzie z miliardów informacji, funkcjonujących w chmurach, wyławia się to, co jest istotne dla decydenta” - powiedział. Dodał, że takie zjawiska potwierdzają znaczenie intuicji w rachunkowości.

Coraz większego znaczenia we współczesnej gospodarce nabiera więc dostęp do jak największej ilości informacji, a w ślad za tym rośnie zagrożenie ze strony cyberprzestępców. Prof. Luty przyznał, że otwartym problemem w rachunkowości jest odpowiednie zabezpieczanie danych, które są zawarte nie tylko w sprawozdaniu finansowym.

„Jeżeli w transakcję między dwoma podmiotami wejdzie haker, który wprowadzi numer swojego konta bankowego, to pieniądze będą przepływały nie na konto adresata, tylko na konto hakera” - zauważył prof. Luty. Według niego może to stanowić ogromne zagrożenie nie tylko dla poszczególnych firm, ale i dla całego obrotu gospodarczego.

Sesje plenarne II KPR

Podczas kongresu odbędą się cztery sesje plenarne. Rozpocznie je wystąpienie prof. Aldony Kameli-Sowińskiej pt. „Biznes w przyszłości”. Następnie dr Teresa Cebrowska poprowadzi debatę „Rachunkowość - prawo, nauka i profesja”. Wyzwaniom stojącym przed finansistami poświęcone zostaną dwa kolejne panele dyskusyjne: „Rachunkowość w przyszłości”, której moderatorem będzie prof. Zbigniew Luty oraz „Rachunkowość i zarządzanie przedsiębiorstwem w praktyce”, który poprowadzą dr Katarzyna Zasiewska i prof. Jan Turyna.

Rok 2017 rokiem księgowego

W 2017 roku przypada 110. rocznica działalności organizacji księgowych na ziemiach polskich, związana z datą 9 czerwca 1907 roku - rejestracją Związku Buchalterów w Warszawie. Jego tradycje kontynuuje Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Organizacja zrzesza ponad 21 tys. członków zwyczajnych (osoby fizyczne) i ponad 2,5 tys. członków wspierających (podmioty gospodarcze).

SKwP od początku swojej działalności wspiera księgowych i służy rozwojowi zawodu poprzez kształtowanie wiedzy, umiejętności i postaw etycznych osób związanych zawodowo z rachunkowością, a także promuje jego rangę. Stowarzyszenie miało duży wpływ na powstanie w Polsce zawodów dyplomowanego biegłego księgowego i biegłego rewidenta.

I Kongres Polskiej Rachunkowości pod hasłem „Rachunkowość - wczoraj, dziś, jutro” odbył się w 2007 roku, w stulecie ruchu zawodowego księgowych na ziemiach polskich. Uczestniczyło w nim ponad 600 osób z kraju i zagranicy.

Ówczesny sekretarz generalny Zarządu Głównego SKwP Adam Kęsik przyznał wtedy, że Stowarzyszenie nigdy wcześniej nie mierzyło się z tak dużym przedsięwzięciem, ale - jak podkreślił - taka „okazja zdarza się raz na sto lat”.

SKwP ocenia, że w ciągu 10 lat, które upłynęły od I Kongresu Polskiej Rachunkowości, zawód księgowego uległ dużym zmianom. Zmieniło się także otoczenie, w którym działają księgowi. W dużej mierze wpłynęły na to globalizacja, ułatwienia w komunikacji i nieustanny rozwój technologii. Towarzyszą im również nowe zagrożenia, jak np. cyberprzestępczość. II Kongres będzie miał wyjątkowy charakter i może znacząco wpłynąć na kierunki dalszego rozwoju zawodów związanych z rachunkowością i finansami.

W 2017 roku zaplanowano również wiele regionalnych konferencji zawodowych i naukowych, organizowanych wspólnie przez uczelnie i oddziały okręgowe Stowarzyszenia, wpisujących się w 110. rocznicę, a jednocześnie służących ustawicznemu szerzeniu wiedzy ekonomicznej i finansowej w społeczeństwie.

110. rocznica ruchu zawodowego księgowych na ziemiach polskich znajdzie również odzwierciedlenie w tematyce Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Rachunkowości, organizowanego w 2017 r. przez Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu. Dorocznym Zjazdom Katedr Rachunkowości od lat patronuje SKwP.

II Kongres Polskiej Rachunkowości odbędzie się pod honorowym patronatem Ministerstwa Finansów, Rada Naukowa SKwP objęła wydarzenie patronatem merytorycznym, a patronami medialnymi są: Centrum Prasowe PAP, miesięcznik „Rachunkowość”, „Świat Księgowych”. Partnerem strategicznym II Kongresu Polskiej Rachunkowości jest firma Soneta sp. z o.o. - producent oprogramowania enova365, a partnerem głównym firma RSM Poland.

W następnej depeszy, poprzedzającej II Kongres Polskiej Rachunkowości, będą wypowiadali się także inni moderatorzy sesji: prof. Aldona Kamela-Sowińska, dr Teresa Cebrowska i prof. Jan Turyna. O etyce zawodowej, która powinna być przestrzegana we wszystkich aspektach działalności księgowego będą mówiły prof. Anna Karmańska - przewodnicząca Komisji Etyki SKwP i Małgorzata Małowińska - sekretarz Komisji Etyki SKwP.

Materiał powstał we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce